Klinische data en de MDR

Alle medische hulpmiddelen die op de EU-markt worden gebracht, moeten worden ondersteund met klinische data. “Voor elk medisch hulpmiddel zijn klinische gegevens vereist, en die gegevens moeten afkomstig zijn uit marktervaring of uit klinische studies,” legt Erwin uit.

Voor geheel nieuwe hulpmiddelen bestaan dergelijke marktgegevens simpelweg niet. Fabrikanten moeten dan vertrouwen op klinisch onderzoek om te voldoen aan de Algemene Veiligheids- en Prestatie-eisen (GSPRs) van de MDR. 

Voor hulpmiddelen met een laag risico kunnen literatuuronderzoeken, gesimuleerd gebruik of prestatietesten volstaan. Maar voor klasse III-hulpmiddelen en implanteerbare klasse IIb-hulpmiddelen zijn klinische onderzoeken met proefpersonen verplicht.

Twee typen klinisch onderzoek

De MDR onderscheidt twee categorieën klinisch onderzoek:

1. Artikel 62-onderzoeken – Van toepassing bij nieuwe productregistraties. Deze zijn vereist om bewijs te genereren voor CE-markering van hulpmiddelen waarvoor nog onvoldoende data beschikbaar zijn.
2. Artikel 82-onderzoeken – Van toepassing op CE-gemarkeerde hulpmiddelen die al op de markt zijn. Deze worden vaak gebruikt voor vergelijkende studies, subgroepanalyses of om prestaties in nieuwe patiëntpopulaties te bevestigen.

“Artikel 62 gaat over het bewijzen van een nieuwe use case voor een hulpmiddel, terwijl artikel 82 bedoeld is om vergelijkingen te maken met soortgelijke producten,” legt Erwin uit. “Voor artikel 62 heeft u volledige goedkeuring nodig van bevoegde autoriteiten en ethische commissies. Artikel 82 is minder restrictief, omdat het hulpmiddel al CE-gemarkeerd is en gebruikt wordt zoals bedoeld.”

Klinische studies: organisatie en goedkeuring

Documentatie zoals het Clinical Investigation Plan (CIP), patiënteninformatie en vertaalde protocollen moet zorgvuldig worden voorbereid. Anders dan bij geneesmiddelen, waar soms één EU-brede goedkeuring geldt, vereisen klinische onderzoeken met medische hulpmiddelen afzonderlijke indieningen in elk land waar de studie wordt uitgevoerd.

Elke nationale bevoegde autoriteit én elk lokale ethische commissie moet het protocol goedkeuren. “Dit maakt de organisatie bijzonder complex,” merkt Erwin op. “U kunt een coördinerende lidstaat hebben, maar uiteindelijk moet elk land en zelfs elk ziekenhuiscomité de studie en de documentatie goedkeuren.”

Redenen voor multinationaal onderzoek

Hoewel het verkrijgen van goedkeuringen in meerdere landen veeleisend is, zijn er strategische redenen om multinationale studies na te streven. Een belangrijke reden is statistiek: grootschalige of specifieke populatieonderzoeken vereisen een significant aantal patiënten dat één zorginstelling of één land vaak niet kan leveren.

Daarnaast zijn er wetenschappelijke en commerciële voordelen. “U wilt niet dat de expertise beperkt blijft tot één land of één instituut,” legt Erwin uit. “Chirurgische procedures verschillen in Europa, en door meerdere ervaringen te integreren, wordt de dataset sterker.” Ook draagt diversiteit in onderzoekslocaties bij aan risicobeoordeling door regionale verschillen in praktijkvoering mee te nemen. Bovendien kunnen specialisten die al ervaring hebben met een onderzoeksinstrument later waardevolle ambassadeurs worden bij de commerciële adoptie van het CE-gemarkeerde hulpmiddel.

Klinisch onderzoek en post-market follow-up

Ook wanneer een klinisch onderzoek is afgerond, eindigt het proces niet. Onder de MDR moeten fabrikanten doorgaan met Post-Market Clinical Follow-up (PMCF) om te bevestigen dat de klinische bewijslast standhoudt in de dagelijkse praktijk.

“Er zijn altijd twee aspecten die volgen op een klinisch onderzoek,” zegt Erwin. “Marktervaring, die het klinisch bewijs moet bevestigen, en mogelijke verbeteringen die wetenschappers vaak al hebben geïdentificeerd. Deze voeden de PMCF-plannen, die een onderdeel vormen van elke onderzoeksconclusie.” Dit iteratieve proces zorgt ervoor dat hulpmiddelen veilig, effectief en afgestemd blijven op veranderende patiëntbehoeften.

Wetenschap en compliance: twee talen spreken

Medische hulpmiddelen vinden hun oorsprong op verschillende manieren: vanuit academisch onderzoek dat wordt doorontwikkeld tot een medtechbedrijf, of vanuit de industrie die een klinische behoefte identificeert en een onderzoek sponsort. In beide gevallen is onafhankelijke externe expertise cruciaal.

Het balanceren van wetenschappelijke nieuwsgierigheid met regulatoire compliance is geen eenvoudige opgave. Wetenschappers willen graag alle mogelijke aspecten van een hulpmiddel onderzoeken, terwijl fabrikanten hun product snel op de markt willen brengen. 

Regulatory consultants moeten als sparringpartner optreden voor zowel fabrikanten als wetenschappers. Het is essentieel om de taal van de wetenschapper te spreken, maar tegelijk te zorgen dat onderzoeken regulatoir compliant en doelgericht blijven. “Een wetenschappelijke achtergrond maakt een groot verschil,” zegt Erwin. “Wij spreken de taal van de wetenschappers, we hebben zelf ook promoties gedaan, maar als consultants benadrukken we ook de noodzaak om de scope en grenzen van de studie te bewaken. We zorgen dat het onderzoek in lijn blijft met wat toezichthouders en ethische commissies hebben goedgekeurd.”

Door wetenschappelijke ambitie te verbinden met regulatoire grenzen, helpen consultants ervoor te zorgen dat projecten compliant, efficiënt en succesvol blijven. Erwin vat hun rol samen: “Wetenschappers hebben vaak de neiging om meerdere deelvragen te verkennen, maar de hoofdvraag moet gericht blijven op het beoogde gebruik en de veiligheidsaspecten. Daar zijn wij streng in, want scope creep vertraagt goedkeuringen en markttoegang. Uitbreiding van de scope is vaak eenvoudiger wanneer een product eenmaal geïntroduceerd en goedgekeurd is met een beperktere scope.” 

Voldoen aan internationale standaarden

Internationale standaarden spelen een cruciale rol in compliance. Voor klinisch onderzoek is ISO 14155 de hoeksteen: deze norm biedt richtlijnen voor studiedesign, statistische validiteit en integratie in het kwaliteitssysteem. Het volgen van deze norm ondersteunt niet alleen MDR-compliance, maar vergroot ook de geloofwaardigheid bij toezichthouders en stakeholders. 

Hoewel ISO 14155 niet wettelijk bindend is, wordt de toepassing breed erkend als best practice. “ISO 14155 zorgt ervoor dat u de juiste protocollen hebt, met het juiste aantal patiënten,” zegt Erwin. “Het voorkomt dat data geen eindpunten kunnen bewijzen door slecht design of hoge uitvalpercentages.”

Wetenschap en compliance op een lijn brengen

Klinische onderzoeken vormen de ruggengraat van de regelgeving rond medische hulpmiddelen in Europa en daarbuiten. Ze vereisen zowel rigoureuze wetenschap als strikte compliance.

Met uiteenlopende vereisten per risicoklasse, type studie en land is het proces complex, maar goed uitvoerbaar met de juiste expertise. Regulatory consultants spelen een cruciale rol door wetenschappelijke doelstellingen in lijn te brengen met MDR-verplichtingen, zodat hulpmiddelen veilig en efficiënt bij patiënten terechtkomen.

Heeft u ondersteuning nodig bij klinisch onderzoek of een ander aspect van compliance met de Europese MDR? De regulatory experts van Dawn Technology begeleiden u bij elke stap: van klinische planning tot post-market follow-up.